Mads Rage

forfattardagbok

  • To små spel

    Eg har laga to små spel om kreativitet. Det eine heiter Kollektiv forteljing, og handlar om å skriva ei historie på ein måte som er inspirert av cadavre equis-teknikken som vart nytta av surrealistane i si tid. Det vil seia at ein lagar noko saman, og kvar deltakar lagar sin del, men ingen får sjå heilskapen før han er ferdig. I min versjon får ein berre sjå den nyaste linja av ei historie, så kan ein føya til si eiga, og dermed vert det den nyaste linja. Deretter kan nestemann gjera det same. Dette kan gå over mange dagar. Når det finst minst 10 linjer, kan kven som helst avslutta historia slik at heilskapen vert synleg. Ei form for samarbeid med ukjende er essensielt her, og det er fullt mogeleg å sabotera framdrifta ved å vera for knapp.

    Det andre spelet heiter Seks ord, og handlar om å skriva ei seksordsnovelle under tidspress. I tillegg er det bestemt på førehand kva bokstavar orda skal byrja på, og i kva rekkefølge det skal skje. Dette vert gjort ved at det kvar dag kjem ein ny tilfeldig bokstavsekvens som alle deltakarane må følgja. I tillegg har ein berre eitt forsøk den dagen. Etterpå kan ein røysta på den ein likar best av dei andre novellene som er leverte den dagen. Resultatlista kjem dagen etter. I dette spelet er det altså mogeleg å få poeng, sjølv om det ikkje er spesielt høgtideleg, men individuell kreativitet vil altså løna seg målbart her. Eg hadde eigentleg tenkt at ein skulle få minuspoeng dersom ein ikkje røysta, men eg trur at deltakarane ynskjer å røysta uansett, så eg ser korleis det fungerer.

  • Inntrykk etter nynorskdagen 2025

    Eg vart hanka inn til å halda ein appell på nynorskdagen, som var måndag 12. mai i år, dette fordi det i si tid var eg som foreslo markeringa. Det er elles ikkje mykje eg har gjort i så måte, men ved god frivillig innsats og eit par lukkelege tilfeldigheiter, har dette på få år vorte eit etablert arrangement, som etter mi meining tilfører målsaka positivitet og glede.

    Denne måndagen gjekk me i prosesjon eit par kvartal på St. Hanshaugen, frå Nynorsk bokhandel til Vår frelsers gravlund, der Ivar Aasen ligg, medan Romsås Janitsjar spelte That’s The Way (I Like It). Denne kombinasjonen av det høgtidelege og humoristiske skapte både indre og ytre jubel hjå deltakarar og tilskodarar. For eit usannsynleg privilegium det er å få gå i tog på denne måten for eit språk. Ikkje eit demonstrasjonstog, men eit tog som feirar.

    Dagen ser jamvel ut til å fungera etter intensjonen, og han har vorte nytta av tenester som Vipps (i fjor) og Ruter-appen (i år) til å lansera nynorske utgåver, og eg trur ikkje dette er ting ein oppnår like lett ved bruk av peikefinger som ved positiv merksemd.

    Eg er ikkje noko utprega organisasjonsmenneske, endå eg rett nok har sete i styret til Oslo mållag nokre år, og eg er verkeleg heller ikkje noko særleg på å organisera og arrangera ting, så difor er det nesten fascinerande for meg at folk får ting til å skje på denne måten, men det gjer dei altså, og eg håpar at ting held fram med å utvikla seg i denne retninga.

  • Folk har byrja å komma attende frå dei døde

    I ei amerikansk rettssak har familien til ein mann som vart drepen nytta kunstig intelligens til å laga ein video der avdøde mellom anna tilgir gjerningsmannen, bortsett frå at det som vert sagt sjølvsagt ikkje kjem frå mannen sjølv, men frå dei pårørande.

    Dette hadde vore sjokkerande nok i seg sjølv, men i ei rettssak er det heilt ubegripeleg. Dommaren skal jamvel ha takka for dette bidraget. Eg kan nesten ikkje tru anna enn at det må vera noko journalistane har misforstått her, men det ser altså ikkje slik ut.

    Dei pårørande legg ord i munnen på den døde og klistrar dette på ein deepfake-versjon. Dette har eg lenge tenkt at kom til å skje, men eg hadde sett føre meg at det kom til å verta i form av digitale modellar folk kunne ha på mobilen og snakka med, noko som for så vidt også kan verka litt makabert, og fortener ein separat analyse, men det er i det minste ei privatsak.

    Om eg skal leggja velviljen til, så kan eg på eit vis forstå at folk som manglar fantasi og innlevingsevne kan kjenna på eit behov for dette, og om det ikkje er gjort allereie, så er det nok berre eit tidsspørsmål før nokon gjer det til stor forretning.

  • Slør og avskyggingar

    Om ein «restaurerer» eit gammalt fotografi med KI, slik somme gjer for tida, har ein introdusert eit ledd som gjer at det kan eksistera hallusinasjonar, små irrasjonelle avvik og feil. Det ein ser har teke eit steg nærmare fiksjonen. På nettet kan spreiinga av slikt fort gå ut over tilliten til historiske fotografi, at ein ikkje ser på dei med det same alvoret, eller den same innlevinga.

    Kanskje vil nokre synast at gammaldags digital eller analog biletmanipulasjon er nett det same, eller såkalla deepfakes, men der ser ein ikkje den same ukritiske bruken. Det finst gjerne ein tydeleg agenda eller intensjon, sidan det er ein viss kostnad ved å produsera slikt.

    KI-fargelegging og pynting av gamle svart/kvit-fotografi er kanskje fascinerande for somme. Det kan i ein augneblink kjennast som om ein gjer historia meir levande, men i realiteten er det å fjerna seg frå historia, mot ei innleving i noko som er meir oppdikta.

  • Debattar

    Det er kanskje opplagt, men mange problem som oppstår i debattar kjem av at folk ikkje er reielege. Dei er eigentleg ikkje interesserte eller nyfikne på temaet. Dei ynskjer berre å ikkje ta feil. Å finna ut kva som er sant eller fornuftig er underordna. Dei fleste vil berre vera den som har rett, eller i det minste sjå ut som om dei har rett. Dermed kan dei enda opp med å forsvara idiotiske standpunkt i frykt for å tapa andlet.

    Rett nok finst det reell usemje, og det kan vera noko slikt som ligg til grunn, men det synest å vera meir sjeldan at den reelle usemja er det som kjem til overflata i ein debatt. Det synest dessutan å vera sjeldan at ein verkeleg greier å representera motstandaren sine synspunkt på ein rettvis måte. Fjernsynsdebattar er det verste, men debattar i aviser kan vera like galne.

  • Innvendingar mot KI

    Eg testa KI-chatbotane grundig då dei kom for nokre år sidan, og i løpet av nokre dagar hadde eg funne ut det meste av kva dei kunne og ikkje kunne. Etter det har eg knapt nytta dei, og i alle fall ikkje til noko som var særleg nyttig eller viktig.

    Stundom snakkar eg med folk som nyttar KI-chatbotar til alt mogeleg, og som jamvel betalar månadsabonnement for å nytta det privat. Inntrykket mitt er at dette vert drive fram av ein altfor ukritisk og sjølvsentrert teknologioptimisme. Det same kan ein sjå når det offentlege har som uttalt mål at 80% av offentlege verksemder skal «ta i bruk KI», kva enn det tyder – det er det ingen som veit, ein vil berre ikkje hamna bakpå.

    Folk nyttar det til å skriva saksdokument til foreiningar og lag, skriva e-postar, samandrag, planar og framlegg. Noko av det raraste eg høyrer er når folk puttar inn ei setning om det dei vil få fram, og resultatet vert fleire avsnitt med overflødig tekst, som så vert nytta. Ein kan sjølvsagt også nytta ein slik chatbot til å stramma inn ein tekst, men det verkar som om trenden går andre vegen, og at me vert utsette for stadig meir av denne syntetiske og hallusinerande fyllteksten, jamvel i avisartiklar har eg sett slike hallusinasjonar. Dersom ein kjem med innvendingar mot at det er for mykje sprøyt, vil sjølverklærte ekspertar gjerne kontra med at det er viktig å læra seg å skriva riktig «prompt», noko som tyder på ei misforståing av korleis dette fungerer, sjølv om det å jobba med dette i praksis gjerne gjer at ein oppfattar resultatet som betre, anten dette kjem av persepsjon, seleksjon eller ein kombinasjon av faktorar.

    Heile greia kjennest uansett som eit perfekt døme på å skapa eit kunstig behov. Etter ei stund kjem me til å gløyma kor kunstig det er, og så vert det eit faktisk behov fordi nesten ingen er i stand til å lesa eller skriva lenger.

  • Flau i uniform

    Frå fyrstegongstenesta kan eg hugsa at eg ikkje likte å gå i uniform utanfor teneste, men det måtte me gjera om me skulle få den beste rabatten på offentleg transport. Nokre sa det var fordi permuniformen til Garden var så teit og gammaldags, men for meg var det nok mest kjensla av å stikka seg ut som eit element av eit rigid system og å ikkje berre vera kven som helst. Jo nærmare heimstaden eg kom, jo verre kjendest det. Om eg hadde teke Bergensbanen vestover (64 kroner med rabatt ), skifta eg gjerne til sivil på Bystasjonen, før eg tok bussen vidare med dårlegare rabatt, for det var så behageleg å reisa i sivil.

    I Heimevernet kjenner eg på det same. Eg reiser til og frå øving med offentleg transport, og må då ha uniform og mykje bagasje. Samstundes har eg ei kjensle av at dei aller fleste køyrer bil, difor er det ikkje så mange andre som er ute, og ein kjenner seg litt åleine og beglodd.

    Nokre gonger har me hatt øvingar der me er i byen, og mange er då redde for at dei skal møta nokon dei kjenner medan dei står der med uniform og automatrifle. Den einaste gongen dette har skjedd meg, var i grunnen ei positiv oppleving, men likevel kan det nok vera ei skamkjensle der. Ein kjenner på elementet av tvang og ufridom, og kontrasten til den andre.

    I Heimevernet har dei ein såkalla uniform på jobben-dag, der dei oppmodar soldatane til å gå på den sivile jobben sin i uniform. Det har eg aldri møtt nokon som har gjort.