Mads Rage

forfattardagbok

  • Tårn

    Ein av mine stamdraumar handlar om å vera i eit frykteleg høgt tårn. Tårnet vert høgare og smalare etter kvart som draumen går framover. Dessutan tek det ofte til å svaia, og det verkar farleg å vera der, men det er visst berre eg som er redd.

    Denne draumen kjem eg på når eg les om korleis fleire italienske byar i mellomalderen, som til dømes Bologna, hadde svært mange steintårn, som nærast kunne likna moderne skyskraparar. Desse tårna kan ha vore bustader for eliten, som ville forsvara seg så godt dei kunne, kanskje mot folk som ikkje var like høgt på strå.

    Dei som hadde makt og pengar kan altså ha søkt tryggleik i høgda, men det var dyrt og tidkrevjande å byggja slike tårn. Ulike familiar konkurrerte dessutan om å ha det høgaste tårnet, så dei kunne verta urovekkjande høge og smale. Eg ser på meg sjølv som ganske midt på treet når det gjeld høgdeskrekk, men dersom eg skulle kjend meg trygg på å bu i noko slikt, måtte alternativet faktisk ha vore ganske farleg.

    I Bologna står framleis det skeive Garisendatårnet, som Dante har skrive om, og som allereie var skeivt den gongen. Det har no vorte så skeivt at det sidan i forfjor har vore sperra av.

  • Kva fascisme er

    Når nokon kjenner trong til å nekta for at noko er fascisme, så er det i seg sjølv eit teikn på at det er fascisme.

    Definisjonar på fascisme inneheld ulike kombinasjonar av fascistiske element. Alle er ikkje einige om kvar grensa går, overgangane er glidande, og denne uvissa er noko fascismen nyttar seg av.

    Det er verre å nekta for at fascisme er fascisme enn å feilaktig kalla noko for fascisme. Gjer ein det fyrste, hjelper ein fascistane. Gjer ein det andre, vert ein i verste fall ikkje teken på alvor. Og dersom ein likevel skulle verta teken på alvor, så ville det tyda at det var noko i det.

  • Sjå seg sjølv utanfrå

    Eg kan verta flau når eg les noko eg har skrive, anten det var i går eller for fleire år sidan. Eg les det når eg er i eit anna humør, når eg har tenkt andre tankar, og då verkar det dumt.

    Det er annleis når det er ein tekst som ein har arbeidd med over lang tid, som i ei bok. Då har ein lese det same mange gonger på ulike dagar medan ein har vore i mange ulike sinnsstemningar. Anten har ein fjerna kjelda til slike kjensler, eller så vert ein ikkje lenger overraska av teksten. Kanskje er det betre, men kanskje går også noko tapt.

    Ingmar Bergman sa at han ikkje orka å sjå sine eigne filmar fordi det var pinleg, og at han såg så mange ting som var feil. Er det overdriven sjølvkritikk, eller er det noko i det? Ein veit ikkje kva andre legg merke til. Det er ikkje sikkert dei veit det sjølve, og dermed kan det heller ikkje formidlast.

    Den same kjensla melder seg når ein vert flau av seg sjølv i andre samanhengar. Noko ein har gjort eller sagt går i smerteleg reprise for det indre auga. Eller så kan ein sjå seg sjølv på video, høyra seg sjølv snakka, sjå sine eigne fakter utanfrå og tenkja «Kven er denne klovnen? Er det slik det ser ut for andre?». Her har ein gått omkring og trudd at ein visste kven ein var, og så syner det heile seg å ha vore ein illusjon. Ein snur seg vekk i skam.

  • Å kviskra om merksemd

    Heile verda skrik om merksemd. Forståeleg nok, sidan mange kan tena pengar på å gjera det. For desse er det ein fordel at me gir bort merksemda ukritisk.

    Å retta blikket mot den som ropar høgast er naturleg. Men at einkvan skrik til oss tyder ikkje at dei kjem med noko av verdi. Snarare tvert imot. Ofte vil dei halda oss i ei endelaus rekke av fragment som pulveriserer merksemda utan at me rekk å tenkja.

    Ei motgift kan vera å oppsøka ro og lågare tempo. Ein tekst som den du no les treng sjølvsagt også merksemd, men han kan i det minste kviskra om det.

  • Om å skriva dagbok offentleg

    Det kan nesten verka utdatert, men historisk sett er det ferskt å publisera rett på nett i dagbokformat. Til dels kan det nok likna på visse måtar å skriva i dagsaviser på, og formatet har ved fleire høve vorte redigert og publisert i bokform, sidan tekst trass alt er tekst. Likevel er det fritt og ufritt på andre måtar, som eg kanskje kjem attende til etter kvart.

    Dei fleste dagbøker eg har lese, var ikkje offentlege før dei vart bøker. Nokre gonger har det heile tida vore meininga å offentleggjera tekstane. Andre gonger har det på ingen måte vore meininga, som med dagbøkene til Franz Kafka. Stundom veit ein ikkje, men anar at det har vore i tankane.

    Ikkje at eg har vore ein spesielt ivrig lesar av dagbøker, men eg har lese nokre som er skikkeleg gode, og ein av favorittane hittil er Witold Gombrowicz. Dessutan, om eg skal vera ærleg, så er eg ikkje heilt sikker på kva ei dagbok eigentleg er. Dagbøker kan innehalda nærast kva som helst. Men ein viss kronologi må nok til. Og for min eigen del kan det mellom anna vera ein stad for flyktige tankar.

  • Attende til framtida

    Heilt sidan eg etablerte ei enkel, statisk nettside her, har eg også vurdert behovet for ein kanal å sleppa ut små tekstar i, men eg tenkte at dette med blogging ikkje er noko ein driv med lenger, og det er nok i stor grad sant. Sidan sist eg var borti dette formatet har utviklinga gått via rosabloggar og sosiale medium til dagens påverkarar. Ofte handlar det om å skapa engasjement, byggja ein profil og tena pengar. Ikkje at eg er heilt uinteressert i desse tinga, men det motiverer meg lite. Snarare gjer det meg uroleg. Å skriva dagbok offentleg har eg derimot ikkje noko problem med, så det tenkjer eg å gjera.